เมื่อตกเป็น ผู้ต้องหา หรือ จำเลย ต้องทำอย่างไร

            “เมื่อตกเป็น ผู้ต้องหา หรือ จำเลย ต้องทำอย่างไร”  เป็นคำถามที่ผู้อ่านของหนังสือพิมพ์สยามธุรกิจ ได้สอบถามมายังทนายวิรัช ซึ่งก็ได้ให้ความเห็นและคำแนะนำไปพอสมควรที่จะสามารถแก้ปัญหาเฉพาะหน้าได้

             คำถามนี้ ต้องยอมรับว่า ประเทศไทยไม่ค่อยได้ประชาสัมพันธ์เกี่ยวกับสิทธิของผู้ต้องหา หรือ จำเลยว่า  เมื่อถูกพนักงานสอบสวน (ตำรวจ) ตั้งข้อหา หรือออกหมายจับแล้ว ประชาชนต้องทำอย่างไร จึงจะถูกต้องและใช้สิทธิตามที่กฎหมายได้กำหนดเอาไว้

             ทนายวิรัช จึงขอสรุปเกี่ยวกับสิทธิของผู้ต้องหา หรือ จำเลย ว่าเมื่อต้องถูกดำเนินคดีต้องทำอย่างไร

             1.  ระหว่างถูกคุมขังหรือถูกจับ (ผู้ต้องหา)  มีสิทธิ์ดังนี้

                    1.1  แจ้งหรือขอให้พนักงานแจ้งให้ญาติที่ผู้ต้องหา หรือ ผู้ถูกจับ ไว้วางใจทราบถึงการถูกจับกุมและสถานที่ที่ถูกควบคุมในโอกาสแรก

                    1.2  พบและปรึกษาผู้ซึ่งจะเป็นทนายความเป็นการเฉพาะตัว  หัวข้อนี้ถือว่าสำคัญมาก เนื่องจากทนายความจะเป็นผู้ที่รู้กฎหมาย และให้คำปรึกษาตั้งแต่แรกจนจบคดี ดังนั้น ควรที่จะทำความรู้จักกับทนายความไว้อย่างน้อยหนึ่งคน เมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินก็จะสามารถติดต่อได้

                    1.3 ให้ทนายความหรือผู้ซึ่งตนไว้วางใจเข้าฟังการสอบปากคำของตนได้ในชั้นสอบสวน  หัวข้อนี้ก็สำคัญ เมื่อพนักงานสอบสวนจะแจ้งข้อกล่าวหาให้กับผู้ต้องหา กฎหมายกำหนดไว้ว่า ต้องมีทนายความหรือผู้ที่ไว้วางใจร่วมนั่งฟังการสอบสวน  กระบวนการนี้มีไว้เพื่อตรวจสอบซึ่งกันและกัน  ซึ่งประเด็นนี้ก็มีคำถามว่า แล้วเราจะให้การอย่างไร กรณีเราไม่ได้กระทำความผิด ต้องหาหลักฐานมาต่อสู้อย่างไร  เรื่องนี้ในสมัยที่ทนายวิรัช ฝึกทนายความกับ ท่านอาจารย์ ว่าที่พันตรี เฉลิมชัย  ทิมวงษ์  ทนายความอาวุโส  ท่านแนะนำว่า “ให้ผู้ต้องหาปฏิเสธ และขอให้การในชั้นศาลเท่านั้น”  ตอนแรกก็ยังสงสัยว่าทำไม  แต่พอเป็นทนายความมาหลายปีจึงเข้าใจ  ดังนั้น เมื่อถูกสอบปากคำ ควรมีทนายความเพื่อให้คำปรึกษาตรงนี้ก็จะได้รับประโยชน์

                    1.4  ได้รับการเยี่ยมหรือติดต่อกับญาติได้ตามสมควร

                    1.5  ได้รับการรักษาพยาบาลโดยเร็วเมื่อเกิดการเจ็บป่วย

                    1.6  และในชั้นนี้ก็สามารถขอประกันตัวได้

            2.  ระหว่างถูกฟ้อง (จำเลย)  มีสิทธิ์ดังนี้

                    2.1 ได้รับการพิจารณาคดีด้วยความรวดเร็ว ต่อเนื่อง และเป็นธรรม

                    2.2  สามารถแต่งตั้งทนายความว่าความได้ทุกชั้นศาล

                    2.3  ปรึกษาทนายความเป็นการเฉพาะตัว

                    2.4  ตรวจดูเอกสารต่างๆ หรือคัดสำเนาคำให้การของตนในชั้นสอบสวนได้

            ทนายวิรัช หวังว่าบทความนี้จะช่วยให้ผู้อ่านได้เข้าใจถึงสิทธิและหน้าที่ของตนเองเมื่อต้องตกเป็นผู้ต้องหาหรือจำเลย พบกันฉบับหน้า