ในโลกที่หมุนไปอย่างรวดเร็วทุกวันนี้ “กฎหมาย” ไม่ใช่เรื่องไกลตัวอีกต่อไป ไม่ว่าคุณจะเป็นพนักงานบริษัท เจ้าของธุรกิจออนไลน์ นักศึกษา หรือแม้แต่พ่อบ้านแม่บ้าน ธุรกรรมและกิจกรรมต่างๆ ในชีวิตประจำวันของคุณ ล้วนมีกฎหมายเข้ามาเกี่ยวข้องแทบทั้งสิ้น
หลายคนอาจรู้สึกว่ากฎหมายเป็นเรื่องซับซ้อน น่าปวดหัว และเต็มไปด้วยภาษาที่ยากจะเข้าใจ ความรู้สึกนี้มักนำไปสู่การละเลย จนกระทั่งเมื่อปัญหาเกิดขึ้นจริง เราจึงตระหนักว่า “ความไม่รู้กฎหมาย ไม่เป็นข้อแก้ตัว” (Ignorantia juris non excusat) ซึ่งเป็นหลักการสากลที่ใช้กันทั่วโลก
บทความนี้จึงถูกเขียนขึ้นเพื่อเป็น “คู่มือ” ที่จะช่วยให้คุณเข้าใจพื้นฐานกฎหมายที่สำคัญในชีวิตประจำวัน โดยจะย่อยเรื่องยากให้เป็นเรื่องง่าย เพื่อให้คุณสามารถปกป้องสิทธิของตนเอง หลีกเลี่ยงการทำผิดกฎหมายโดยไม่ตั้งใจ และรู้ว่าเมื่อใดที่ควรต้องมองหาที่ปรึกษาทางกฎหมาย
ทำไมกฎหมายจึงสำคัญกับ “ทุกคน”?
ลองนึกภาพสังคมที่ไม่มีกฎเกณฑ์ ไม่มีกติกา การอยู่ร่วมกันคงเป็นไปอย่างวุ่นวาย กฎหมายจึงเปรียบเสมือน “รั้วบ้าน” ที่กำหนดขอบเขตว่าใครสามารถทำอะไรได้บ้าง และอะไรที่ห้ามทำ เพื่อให้ทุกคนในสังคมอยู่ร่วมกันได้อย่างสงบสุข
ในชีวิตจริง กฎหมายเกี่ยวข้องกับเราตั้งแต่ตื่นจนนอน:
- ตื่นเช้า: ขับรถไปทำงาน (กฎหมายจราจร)
- ระหว่างวัน: สั่งซื้อของออนไลน์ (กฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค, กฎหมายธุรกรรมอิเล็กทรอนิกส์)
- ที่ทำงาน: การเซ็นสัญญาจ้าง (กฎหมายแรงงาน), การส่งอีเมล (พ.ร.บ. คอมพิวเตอร์ฯ)
- เลิกงาน: กู้ยืมเงินเพื่อน (กฎหมายแพ่งและพาณิชย์)
- ก่อนนอน: โพสต์ระบายความรู้สึกในโซเชียลมีเดีย (กฎหมายหมิ่นประมาท, พ.ร.บ. คอมพิวเตอร์ฯ)
เมื่อกฎหมายอยู่ใกล้ตัวขนาดนี้ การมีความรู้พื้นฐานจึงไม่ใช่ทางเลือก แต่เป็น “อาวุธ” สำคัญในการใช้ชีวิต
ภาคที่ 1: กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (เรื่องของ “ปากท้อง” และ “สัญญา”)
กฎหมายแพ่งและพาณิชย์ (ป.พ.พ.) คือกฎหมายที่ว่าด้วยสิทธิและหน้าที่ของบุคคล (คนธรรมดาและนิติบุคคล) เป็นเรื่องที่กระทบกับเราบ่อยที่สุด โดยเฉพาะเรื่องเงินๆ ทองๆ และข้อตกลงต่างๆ
สัญญา: หัวใจสำคัญของนิติกรรม
“สัญญา” คือข้อตกลงระหว่างคนสองฝ่ายขึ้นไป หลายคนเข้าใจผิดว่าสัญญาต้องเป็นกระดาษที่ลงลายมือชื่อเท่านั้น แต่ความจริงแล้ว สัญญาหลายประเภทสามารถเกิดขึ้นได้ด้วย “วาจา”
เรื่องที่มักเป็นปัญหา:
- การกู้ยืมเงิน:
- หลักสำคัญ: การกู้ยืมเงิน “เกิน 2,000 บาท” ขึ้นไป กฎหมายบังคับว่าต้องมี “หลักฐานเป็นหนังสือ” ลงลายมือชื่อผู้กู้ (ฝ่ายที่ยืม) จึงจะสามารถฟ้องร้องบังคับคดีกันได้
- ข้อควรระวัง: หลักฐานไม่จำเป็นต้องเป็นสัญญาเต็มรูปแบบ อาจเป็นแชทไลน์, Facebook Messenger, หรือกระดาษโน้ตที่ระบุชัดเจนว่าใครยืมใคร จำนวนเท่าใด และลงชื่อผู้ยืม
- ดอกเบี้ย: กฎหมายกำหนดห้ามคิดดอกเบี้ยเกิน “ร้อยละ 15 ต่อปี” (หรือตามที่กฎหมายใหม่อาจกำหนดไว้สำหรับสินเชื่อบางประเภท) หากคิดเกิน ดอกเบี้ยส่วนที่เกินนั้นจะ “ตกเป็นโมฆะ” ทั้งหมด และอาจมีความผิดอาญาฐานเรียกดอกเบี้ยเกินอัตราด้วย
- การซื้อขาย (โดยเฉพาะออนไลน์):
- เมื่อคุณกด “ยืนยันการสั่งซื้อ” และผู้ขาย “ตอบรับ” ถือว่า “สัญญาซื้อขาย” ได้เกิดขึ้นแล้ว
- ผู้ขายมีหน้าที่ส่งมอบสินค้าที่ตรงปก และผู้ซื้อมีหน้าที่ชำระเงิน
- หากได้ของไม่ตรงปก: ถือว่าผู้ขาย “ผิดสัญญา” หรือ “ส่งมอบการชำรุดบกพร่อง” ผู้ซื้อมีสิทธิที่จะไม่รับสินค้า หรือเรียกเงินคืนได้
- สัญญาเช่า:
- เช่าบ้าน/ที่อยู่อาศัย: กฎหมายคุ้มครองผู้เช่ามากขึ้น ผู้ให้เช่าไม่สามารถ “ล็อกห้อง” หรือ “ขนของ” ผู้เช่าออกไปได้ทันทีที่ค้างค่าเช่า การกระทำเช่นนั้นอาจมีความผิดอาญาฐานบุกรุก
- การบอกเลิกสัญญา: ต้องเป็นไปตามที่ตกลงกันในสัญญา หรือหากไม่ได้ตกลง ต้องบอกกล่าวล่วงหน้าตามที่กฎหมายกำหนด (เช่น 1 รอบการชำระค่าเช่า)
ละเมิด: เมื่อการกระทำของคนหนึ่งสร้างความเสียหายให้อีกคน
“ละเมิด” คือการที่บุคคลใดจงใจหรือประมาทเลินเล่อ ทำต่อบุคคลอื่นโดยผิดกฎหมาย ให้เขาเสียหายถึงแก่ชีวิต ร่างกาย อนามัย เสรีภาพ ทรัพย์สิน หรือสิทธิอย่างใดอย่างหนึ่ง ผู้นั้นต้อง “ชดใช้ค่าสินไหมทดแทน”
ตัวอย่างที่พบบ่อย:
- รถชน: ผู้ที่ขับรถโดยประมาท (เช่น ขับเร็ว, ฝ่าไฟแดง) ไปชนผู้อื่นเสียหาย ต้องรับผิดชอบค่าเสียหาย ทั้งค่าซ่อมรถ ค่ารักษาพยาบาล และค่าขาดประโยชน์จากการทำงาน
- หมิ่นประมาท: การใส่ความผู้อื่นต่อบุคคลที่สาม ในลักษณะที่ทำให้เขาเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรือถูกเกลียดชัง
- ข้อควรระวัง: การโพสต์ด่า “ลอยๆ” แม้ไม่เอ่ยชื่อ แต่ถ้าคนทั่วไป (บุคคลที่สาม) ที่ได้อ่าน สามารถเข้าใจได้ว่าหมายถึงใคร ก็ถือเป็นความผิดฐานหมิ่นประมาทได้
- การแสดงความคิดเห็นโดยสุจริต “ติชมด้วยความเป็นธรรม” ไม่ถือเป็นละเมิด แต่เส้นแบ่งตรงนี้ค่อนข้างบาง
ภาคที่ 2: กฎหมายครอบครัวและมรดก (เรื่องของ “ความสัมพันธ์”)
เป็นอีกกลุ่มกฎหมายที่ใกล้ชิดกับชีวิตคนไทยอย่างมาก ว่าด้วยเรื่องการเริ่มต้นครอบครัว การสิ้นสุด และการส่งต่อทรัพย์สิน
กฎหมายครอบครัว: การสมรส และ การหย่าร้าง
- การหมั้น: การหมั้นจะสมบูรณ์เมื่อฝ่ายชายได้ส่งมอบหรือโอน “ของหมั้น” ให้แก่หญิง หากฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งผิดสัญญาหมั้น อีกฝ่ายมีสิทธิเรียกค่าทดแทนได้ (แต่บังคับให้สมรสไม่ได้)
- การสมรส: ต้อง “จดทะเบียนสมรส” เท่านั้น จึงจะมีผลตามกฎหมาย การจัดงานแต่งงานใหญ่โต แต่ไม่จดทะเบียน ในทางกฎหมายถือว่า “ไม่ได้เป็นสามีภรรยากัน”
- สินสมรส vs. สินส่วนตัว:
- สินส่วนตัว: ทรัพย์สินที่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีอยู่ “ก่อนสมรส” หรือที่ได้มาระหว่างสมรสโดย “การรับมรดก” หรือ “การให้โดยเสน่หา” (เช่น พ่อแม่ยกที่ดินให้) -> เป็นของใครของมัน
- สินสมรส: ทรัพย์สินที่คู่สมรสได้มา “ระหว่างสมรส” (เช่น เงินเดือน, โบนัส, ทรัพย์สินที่ทำมาหาได้ร่วมกัน) -> ถือเป็นของร่วมกัน เมื่อหย่ากัน ต้องแบ่งคนละครึ่ง
- การหย่า:
- หย่าโดยความยินยอม: ง่ายที่สุด คือไปจดทะเบียนหย่าที่อำเภอ ตกลงเรื่องทรัพย์สินและบุตรให้เรียบร้อย
- การฟ้องหย่า: หากอีกฝ่ายไม่ยอมหย่า ต้องใช้ “เหตุฟ้องหย่า” ตามที่กฎหมายกำหนด (เช่น ทำร้ายร่างกาย, นอกใจ/มีชู้, ทิ้งร้างเกิน 1 ปี)
กฎหมายมรดก: การวางแผนส่งต่อ
เมื่อบุคคลถึงแก่ความตาย ทรัพย์สินทั้งหมด (รวมถึงหนี้สิน) ของผู้ตาย เรียกว่า “กองมรดก” จะตกทอดแก่ทายาททันที
- ทายาทมี 2 ประเภท:
- ทายาทโดยธรรม (ตามกฎหมาย): มี 6 ลำดับ (ลูก, พ่อแม่, พี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน ฯลฯ) และ “คู่สมรส” (ที่จดทะเบียน)
- ผู้รับพินัยกรรม: ผู้ตายได้ทำ “พินัยกรรม” ระบุเจตนาไว้ว่าจะยกทรัพย์สินให้ใคร
- พินัยกรรม: คือเจตนาสุดท้ายของผู้ตาย ต้องทำตาม “แบบ” ที่กฎหมายกำหนด (เช่น ทำเป็นหนังสือลงลายมือชื่อต่อหน้าพยาน 2 คน, หรือทำเป็นเอกสารฝ่ายเมืองที่อำเภอ) หากทำผิดแบบ พินัยกรรมนั้นจะ “เป็นโมฆะ”
- หนี้สินคือมรดก: ทายาทที่รับมรดก ต้องรับหนี้สินของเจ้ามรดกไปด้วย แต่! “รับผิดชอบไม่เกินทรัพย์มรดกที่ตนได้รับ” เช่น ได้มรดกมา 1 ล้านบาท แต่เจ้ามรดกมีหนี้ 2 ล้านบาท ทายาทก็รับผิดชอบใช้หนี้แค่ 1 ล้านบาท ส่วนที่เกิน 1 ล้านบาท ถือว่าจบไป
ภาคที่ 3: กฎหมายอาญา (เรื่องของ “เสรีภาพ” และ “บทลงโทษ”)
กฎหมายอาญาคือข้อกำหนดของรัฐว่าการกระทำใดเป็น “ความผิด” และกำหนด “บทลงโทษ” (เช่น ประหารชีวิต จำคุก กักขัง ปรับ ริบทรัพย์สิน) ไว้ หากฝ่าฝืน
ความผิดที่เกิดขึ้นบ่อยในยุคดิจิทัล
- ฉ้อโกง (มาตรา 341):
- คือการ “หลอกลวง” ผู้อื่นด้วยการแสดงข้อความอันเป็นเท็จ หรือปกปิดข้อความจริงที่ควรบอก และการหลอกลวงนั้นได้ไปซึ่งทรัพย์สิน
- ตัวอย่างคลาสสิก: หลอกขายของออนไลน์ (ไม่มีของจริง), หลอกลงทุน (แชร์ลูกโซ่)
- ฉ้อโกงประชาชน (มาตรา 343):
- เป็นการหลอกลวง “ประชาชนทั่วไป” ไม่ได้เจาะจงใครคนใดคนหนึ่ง (เช่น ประกาศหลอกลวงผ่าน Facebook, เว็บไซต์) มีโทษหนักกว่าฉ้อโกงธรรมดา
- ยักยอก (มาตรา 352):
- คือการ “เบียดบัง” เอาทรัพย์ของผู้อื่นที่อยู่ในความครอบครองของเราไปเป็นของตนเอง
- ตัวอย่าง: ยืมรถเพื่อนไปใช้ แล้วเอาไปจำนำ, พนักงานเก็บเงินบริษัทได้แล้วเอาไปใช้ส่วนตัว
- ทำร้ายร่างกาย (มาตรา 295):
- การทำร้ายผู้อื่นเป็นเหตุให้เกิดอันตรายแก่กายหรือจิตใจ แม้เพียงเล็กน้อย (เช่น ตบหน้า, ชกต่อย) ก็เป็นความผิด
พ.ร.บ. คอมพิวเตอร์ฯ: ภัยเงียบของคนเล่นเน็ต
พ.ร.บ. ว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ฯ เป็นกฎหมายที่คนไทยมักทำผิดโดยไม่รู้ตัวมากที่สุด:
- มาตรา 14(1) นำเข้าข้อมูลเท็จ:
- คือการโพสต์ “เรื่องโกหก” “ข่าวปลอม” (Fake News) เข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์ (เช่น Facebook, Line) โดยที่น่าจะเกิดความเสียหายแก่ผู้อื่นหรือประชาชน
- ข้อควรระวัง: การ “แชร์” ข่าวปลอม โดยรู้อยู่แล้วว่าเป็นเรื่องเท็จ ก็ถือว่ามีความผิดเท่ากับคนโพสต์
- มาตรา 14(4) นำเข้าข้อมูลลามก:
- การโพสต์ภาพลามกอนาจารที่ “ประชาชนทั่วไปอาจเข้าถึงได้” (เช่น ตั้งค่าเป็น Public)
- มาตรา 16 ตัดต่อภาพ:
- การตัดต่อภาพของผู้อื่น (ไม่ว่าจะภาพจริงหรือภาพตัดต่อ) ในลักษณะที่ทำให้เขา “เสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรืออับอาย” (เช่น ตัดต่อหน้าไปใส่ภาพโป๊, หรือตัดต่อภาพให้ดูตลกขบขันจนเสียหาย)
- การด่าทอกันในเน็ต:
- หากการด่าเป็นการ “ใส่ความ” เรื่องไม่จริง ทำให้เสียหาย -> ผิด “หมิ่นประมาท” (กฎหมายอาญา) + “พ.ร.บ. คอมฯ”
- หากการด่าเป็นการใช้ “คำหยาบคาย” ไม่ได้ใส่ความเรื่องไม่จริง -> ผิด “ดูหมิ่นซึ่งหน้า” (กฎหมายอาญา ลหุโทษ)
ภาคที่ 4: กฎหมายสำหรับผู้ประกอบการและธุรกิจออนไลน์
สำหรับคนทำธุรกิจ การรู้กฎหมายไม่ใช่แค่การป้องกันตัว แต่คือการ “สร้างความได้เปรียบ” และ “ความน่าเชื่อถือ”
1. การจดทะเบียนธุรกิจ
เริ่มต้นธุรกิจ คุณต้องเลือกว่าจะเป็น:
- บุคคลธรรมดา: ง่าย ไม่ซับซ้อน แต่ต้องรับผิดชอบหนี้สิน “ทั้งหมด” แบบไม่จำกัดจำนวน (เจ๊งมา เจ้าหนี้ยึดบ้านยึดรถส่วนตัวได้)
- นิติบุคคล (บริษัทจำกัด/ห้างหุ้นส่วน): ยุ่งยากกว่า (ต้องทำบัญชี, ส่งงบการเงิน) แต่ “แยก” ทรัพย์สินส่วนตัวออกจากหนี้สินของบริษัท รับผิดชอบเฉพาะเท่าที่ลงหุ้น
2. กฎหมายแรงงาน
เมื่อมีการจ้างงาน (แม้จะจ้างแค่คนเดียว) คุณคือนายจ้าง ต้องปฏิบัติตามกฎหมายคุ้มครองแรงงาน:
- เวลาทำงาน: ไม่เกิน 8 ชั่วโมงต่อวัน หรือ 48 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ (สำหรับงานทั่วไป)
- ค่าล่วงเวลา (OT): ต้องจ่ายเมื่อให้ลูกจ้างทำงานเกินเวลาปกติ
- วันหยุด/วันลา: ต้องจัดวันหยุดประจำสัปดาห์, วันหยุดตามประเพณี, และวันหยุดพักผ่อนประจำปี (ลาพักร้อน)
- การเลิกจ้าง:
- หากเลิกจ้างเพราะเหตุผลทั่วไป (เช่น ลดขนาดองค์กร) ต้องจ่าย “ค่าชดเชย” ตามอายุงาน
- หากเลิกจ้างเพราะลูกจ้างทำผิดร้ายแรง (เช่น ทุจริต, ทำผิดอาญา, ขาดงาน 3 วันติดต่อกันโดยไม่มีเหตุผล) สามารถเลิกจ้างได้ “โดยไม่ต้องจ่ายค่าชดเชย”
3. PDPA (พ.ร.บ. คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล)
กฎหมายที่ร้อนแรงที่สุดสำหรับคนทำธุรกิจออนไลน์ PDPA คือกฎหมายที่กำหนดว่าธุรกิจจะ “เก็บ” “ใช้” หรือ “เปิดเผย” ข้อมูลส่วนบุคคลของลูกค้าได้อย่างไร
- ข้อมูลส่วนบุคคลคืออะไร: อะไรก็ตามที่ระบุตัวตนคนนั้นได้ (ชื่อ, นามสกุล, เบอร์โทร, อีเมล, ที่อยู่, เลขบัตรประชาชน, หรือแม้แต่ข้อมูลการซื้อสินค้า)
- หลักการสำคัญ:
- ต้องขอความยินยอม (Consent): ก่อนจะเก็บหรือใช้ข้อมูลลูกค้า (เช่น การสมัครสมาชิก, การขอข้อมูลเพื่อส่งของ)
- แจ้งวัตถุประสงค์: ต้องบอกลูกค้าว่าจะเอาข้อมูลเขาไปทำอะไร (เช่น เอาไปส่งของ, เอาไปทำมาร์เก็ตติ้ง)
- รักษาความปลอดภัย: ต้องมีมาตรการป้องกันไม่ให้ข้อมูลลูกค้ารั่วไหล
ตัวอย่างที่มักทำผิด: แม่ค้าไลฟ์สด เขียน “ชื่อ-ที่อยู่-เบอร์โทร” ของลูกค้าแปะหน้ากล่องพัสดุ แล้วถ่ายให้เห็นชัดๆ การกระทำนี้อาจเข้าข่ายการเปิดเผยข้อมูลส่วนบุคคลโดยไม่จำเป็นและไม่ได้รับอนุญาต
ภาคที่ 5: เมื่อไหร่ที่ควร “ปรึกษาทนายความ”?
หลายคนกลัวการพบทนายความ เพราะคิดว่าต้องเป็นเรื่องใหญ่โต หรือกลัวค่าใช้จ่าย แต่ในความเป็นจริง การปรึกษาทนายความ “ตั้งแต่เนิ่นๆ” มักจะช่วย “ประหยัด” ค่าใช้จ่ายได้มากกว่าการรอให้ปัญหาบานปลาย
สัญญาณเตือนว่าคุณควรต้องปรึกษาผู้มีความรู้ด้านกฎหมาย:
- เมื่อได้รับ “หมายศาล”: นี่คือเรื่องด่วนที่สุด ไม่ว่าจะเป็นหมายเรียกในคดีแพ่ง (เช่น ถูกฟ้องเรื่องหนี้) หรือคดีอาญา (เช่น ถูกกล่าวหา) คุณมีเวลาจำกัดในการยื่นคำให้การ หรือไปตามนัดศาล การเพิกเฉยอาจทำให้คุณ “แพ้คดี” ทันทีโดยไม่ได้ต่อสู้
- เมื่อถูกเจ้าหน้าที่ตำรวจ “จับกุม” หรือ “เชิญตัว”: คุณมีสิทธิที่จะมีทนายความอยู่ด้วยในระหว่างการสอบสวน
- ก่อนเซ็น “สัญญาสำคัญ”: สัญญาที่มีมูลค่าสูง หรือมีข้อผูกมัดระยะยาว (เช่น สัญญากู้ซื้อบ้าน, สัญญาร่วมทุน, สัญญาจ้างงาน) การให้ผู้มีความรู้ช่วยตรวจสอบก่อน จะช่วยปิดช่องโหว่ที่อาจทำให้คุณเสียเปรียบในอนาคต
- เมื่อเริ่มต้นทำธุรกิจ: การวางโครงสร้างบริษัท การจดทะเบียนเครื่องหมายการค้า หรือการร่างข้อกำหนดการใช้บริการ (Terms of Service)
- เมื่อเกิดข้อพิพาท: ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเล็กน้อย (เช่น ทะเลาะกับเพื่อนบ้าน) หรือเรื่องใหญ่ (เช่น ถูกโกงออนไลน์) การปรึกษาจะช่วยให้คุณทราบ “สิทธิ” และ “ทางเลือก” ของคุณว่าควรเจรจาไกล่เกลี่ย หรือควรดำเนินการทางกฎหมาย
การปรึกษาทนายความไม่ได้แปลว่าคุณจะต้องฟ้องร้องเสมอไป บ่อยครั้ง ทนายความสามารถช่วยใน “การเจรจา” หรือ “การไกล่เกลี่ย” เพื่อหาทางออกที่ดีที่สุดสำหรับทุกฝ่าย โดยไม่ต้องเสียเวลาและค่าใช้จ่ายในชั้นศาล
สรุป: กฎหมายคือเครื่องมือนำทางชีวิต
กฎหมายไม่ใช่สิ่งที่น่ากลัว แต่เป็น “กติกา” ของสังคมที่เราต้องเรียนรู้ การมีความรู้พื้นฐานทางกฎหมายจะช่วยให้คุณใช้ชีวิตได้อย่างมั่นใจ ปกป้องตัวเองและครอบครัวจากผู้ไม่หวังดี และดำเนินธุรกิจได้อย่างราบรื่น
การทำความเข้าใจข้อกฎหมายต่างๆ ที่กล่าวมาทั้งหมดในบทความนี้ คือก้าวแรกที่สำคัญในการสร้าง “เกราะป้องกัน” ให้กับชีวิตของคุณ อย่ารอจนเกิดปัญหาแล้วจึงค่อยมองหาทางแก้ เพราะการ “ป้องกัน” ย่อมดีกว่า “การแก้ไข” เสมอ
ติดต่อเพื่อรับคำแนะนำด้านกฎหมาย
หากคุณกำลังเผชิญกับปัญหาข้อกฎหมาย ไม่ว่าจะเป็นเรื่องหนี้สิน สัญญา คดีความทางแพ่งหรืออาญา ปัญหาครอบครัว มรดก หรือต้องการคำแนะนำในการประกอบธุรกิจให้ถูกต้องตามกฎหมาย และกำลังมองหาผู้รับฟังและให้คำแนะนำในแนวทางปฏิบัติ
สามารถติดต่อทนายวิรัชได้ที่:
สายด่วน โทร: 0812585681 Add Line: @732hjgrx
(การให้คำปรึกษาเบื้องต้นหรือการประเมินคดี อาจมีเงื่อนไขและค่าใช้จ่ายตามที่ตกลงกัน)
